Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi (1299-1453)-KPSS

Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi (1299-1453)-KPSS

Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi (1299-1453)-KPSS

14. Yüzyıl Başlarında Yakın Doğu ( Çağdaş Devletler )

İlhanlılar:

İran’da kuruldu. Harzemşahlıları yıktı. 1243-Kösedağ Savaşı’nı kazandı. Gazan Han zamanında islamiyeti kabul ettiler. Batiniliği ortadan kaldırdırlar.

Altınorda Devleti:

Karadeniz’in kuzeyinde Batu Han tarafından kuruldu. Rusların güneye inmesini engellediler. Timur saldırıları sonucu parçalandılar.

Memluklular:

Aybey tarafından Mısır’da kuruldu. Halifeliği korudu. Baharat Yolu ile zenginleşti. 1517- Ridaniye Seferi sonucu yıkıldı.

Türkiye Selçukluları:

1075’te İznik’te kuruldu. 1243- Kösedağ Savaşı ile İlhanlılar’a tabii oldu. 1308’de Sultan 3. Mesut ölümüyle yıkıldı.

Bizans İmparatorluğu:

Çöküş dönemidir. Merkeziyetçi özelliğini yitirmiştir. Tekfur adı verilen Bizans valileri merkezi dinlememekte ve halkına zülüm yapmaktadır.

Trabzon Rum İmparatorluğu:

1461’de Fatih Sultan Mehmet son verdi.

Diğer çağdaş devletler; Macarlar, Bulgarlar, Sırplar, Arnavutluk, Venedik, Ceneviz, Erdel, Eflak, Boğdan, İngilizler, Fransızlar, Ben-i Ahmer devleti

Osmanlı Devleti’nin Kısa Sürede Büyüme Nedenleri

• Merkeziyetçi devlet yapısı
• Devlet başkanlarının yetenekli ve vizyon sahibi olması
• Tımar ve iskan politikalarının uygulanması
• Fethedilen bölgelerdeki yerel halkla iyi geçinme ve kalpleri fethetme ( istimalet) politikası
• Görünüşte dostça geçinme yani ; Müdara uygulanması
• Bizans’ın siyasi karışıklık içinde olması
• Yüzyıl savaşlarının başlaması
• Gaza ve cihat faaliyetlerinin yoğunlaşması
• Güçlü bir orduya sahip olması
• Anadolu beylikleriyle iyi geçinmesi ve sempati kazanması
• Avrupa’da feodalitenin hakim olması
• Balkanların hem siyasi hem de dini olarak bölünmesi

Osmanlı Devletine Destek Olan Gruplar

• Ahiler
• Alperenler
• Gaziyan-ı Rum: Anadolu gazileri
• Fakiyan-ı Rum: Bilim insanları
• Abdalan-ı Rum: Dervişler
• Bacıyan-ı Rum: Anadolu kadınları

Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi Padişahları

Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi Padişahları

Osman Bey:

• Lakabı: Fahruddin
• 1298 yılında Karacahisar’ı alarak başkent yaptı.
• 1300’de Yenişehir, Yunthisar ve İnegöl alındı.
• 1302’de Bizans tekfurlarıyla “ Koyunhisar ( Bafeon ) Savaşı yapılarak kazanıldı.
• 1308’de Karahisar alındı.
• İlk defa vergi alındı. ( Bac vergisi )
• İlk defa para basıldı. ( Bakır- Akçe )
• İlk defa kadı ataması yapıldı. ( Dursun Fakih )
• İlk defa tımar sistemi uygulandı.

Orhan Bey:

Lakabı: İhtiyaruddin

• 1326’da Bursa alındı ve başkent yapıldı.
• 1329’da Bizans ile “ Palekanon ( Maltepe ) Savaşı “ yapıldı.
• 1330’da İznik alınarak başkent yapıldı.
• 1333’de Gemlik alındı.
• 1337’de İzmit alındı.
• 1345’de Karesioğulları alındı.
• 1353’de Çimpe Kalesi alındı. ( Rumeli’de alınan ilk toprak parçası )
• 1354’de Gelibolu fethedildi. ( Gelibolu fatihi: Süleyman Paşa )
• 1357’de Tekirdağ, Çorlu, Malkara alındı.
• Not: ibni Batuta Orhan Bey için “ Türkmen hükümdarlarının en ulusu” olarak bahsetmiştir.
• Gümüş para basıldı ( akçe-sikke)
• Bey Sarayı Bursa’da yapıldı.
• İznik’te Hacı Özbek Camii yapıldı. ( ilk camii)
• İlk kez divan kuruldu. ( Divan-ı Hümayun)
• İlk kez vezir atandı. ( Alaaddin Paşa )
• İlk kez iskan uygulandı.
• İlk kez Rumeli’ye geçildi. ( Çimpe Kalesi )
• İlk defa Bursa'da imarethane açıldı.
• İlk defa bursa’da bedesten açıldı.
• İlk devşirme Haseki Sultan Nilüfer Hatun oldu.
• İlk defa ordu kuruldu. ( Yaya ve müsellem)
• İlk kez bir devlete son verildi. ( Karesioğulları )
• İlk kez Karamürsel’de tershane açıldı.
• İlk kez İznik’te medrese açıldı.
• İlk kez müderris atandı. ( Davud-u Kayseri )
• İlk kez “ kul sistemi” uygulandı.
• İlk kez güreş tekkeleri açıldı.
• İlk kez bir hükümdar “ sultan “ unvanını kullandı.

1.Murat

• Lakabı: Hüdavendigar
• 1362’de Ankara tamamen alındı.
• 1363’te “ Sazlıdere Savaşı” ile Edirne alındı ve başkent oldu.
• 1364’te ilk Osmanlı-Haçlı savaşı olan “ Sırpsındığı Savaşı” yapılarak kazanıldı.
• 1371’de Sırplar ile “ Çirmen Savaşı” yapıldı ve kazanıldı.
• 1387’de Osmanlı kuvvetleri Bosnalı ve Sırplar tarafından “ Ploşnik”te bozguna uğratıldı.
• 1389’da Haçlılar bir kez daha “1.Kosova Savaşı” ile mağlup edildi.

Not: Osmanlı devletinin büyük bir haçlı ordusuna karşı kazandığı ilk zafer 1. Kosova zaferidir. Sırp kralı Lazar öldü. 1. Murat ise “ Miloş” adındaki bir Sırp tarafından şehit edildi. ( Osmanlı tarihinde ilk ve sondur.) İlk defa Anadolu beylikleri bu savaşta Osmanlı devletine asker gönderdi. Türk bayrağı şekli bu savaşta ortaya çıktı.

Not: Tarihçi Gibbons 1.Murat için “ Hükümdarlığı sırasında Hristiyanlara papalıktan daha iyi muamele etmiştir” demiştir.

Diğer Gelişmeler

• Manastır merkezli Rumeli beylerbeyliği kuruldu ve buranın başına Lala Şahin Paşa getirildi.
• Edirne’de ilk defa Kapıkulu Ocağı kuruldu.
• Acemioğlanlar Ocağı, Topçu Ocağı ve Yeniçeri Ocağı kuruldu.
• İlk kez veraset sisteminde değişiklik yapan 1. Murat; “ Ülke padişah ve oğullarına aittir” anlayışını getirdi.
• Karamanlı bilgin Mevlana ( Molla ) Rüstem önerisiyle her 5 esir askerden 1 tanesinin askere alındığı “ Pençik Sistemi” hayata geçirildi.
• İlk defa maliye teşkilatı kuruldu.
• İlk defa defterdar, kazasker ve sadrazam ataması yapıldı.
• İlk sadrazam: Çandarlı Kara Halil Paşa

Yıldırım Bayezid

“ Yıldırım” unvanını Karamanoğulları ile yapılan “ Frenk Yazısı Savaşları” ile elde etmiştir.

1396’da Haçlılar ile Niğbolu Savaşı yapılıp kazanıldı. Savaş sonrası Abbasi halifesi tarafından Yıldırım Bayezid’e “ Sultan-ı İklimi Rum ( Anadolu Diyarının Sultanı ) unvanı verildi.

1391-1401 yılları arasında İstanbul’u 4 kez kuşattı. Kuşatmalara yardımcı amaçlı “ Güzelcehisar ( Anadolu Hisarı ) yaptırıldı.

Not: İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid’dir.

İstanbul Kuşatmasının Başarısız Olma Nedenleri

• Karamanoğullarının iki kez isyanı
• Niğbolu Savaşı’nın çıkması
• Timur’un Sivas’ı işgal etmesi

Bizans ile yapılan antlaşmaya göre;

• Bizans vergi verecek
• İstanbul’da Türk mahallesi kurulacak
• İstanbul’da kadı atanacak

Not : Anadolu Türk Siyasi Birliğinin sağlanması amacıyla; Saruhan, Aydın, Menteşe, Candaroğulları, Hamitoğulları, Germiyanoğulları, Dulkadiroğulları gibi beyliklerden bazı yerler alınmıştır.

Not: Anadolu Türk Siyasi Birliğini büyük ölçüde sağlayan ilk Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid

Not: Yıldırım Bayezid Kütahya merkezli “ Anadolu Beylerbeyliği” kurdu. İlk Anadolu beylerbeyi ise ; Kara Timurtaş Paşa’dır.

Ankara Savaşı’nın Nedenleri ve Sonuçları

Nedenleri

• Timur’dan kaçan beylerin Yıldırım Bayezid’e sığınması
• Akkoyunluların ve Anadolu beylerinin Timur’u Yıldırım’a karşı kışkırtması
• Timur ile Yıldırım Bayezid arasındaki mektuplaşmalar
• Timur ve Yıldırımın dünya lideri olmak istemeleri

Sonuçları

• En önemli sonucu; Anadolu Türk Siyasi Birliği bozuldu ve İstanbul’un alınması 50 yıl gecikti.
• Osmanlı’da Fetret Devri başladı.
• Akkoyunlular doğuda Osmanlının siyasi rakibi oldu.
• Yıldırım, eşi ve oğlu Mustafa Timur’a esir düştü

Not: Bursa’da Osmanlı devletinin ilk darüşşifasını Bayezid yaptırdı. Ayrıca Osmanlı devletinde ilk cülus bahşişi dağıtan ve bürokrasiyi tam olarak oturtan devlet adamıdır.

Çelebi Mehmet

• Osmanlı devletinin ikinci kurucusudur.
• Anadolu Türk Siyasi Birliğini sağlamak için Aydınoğulları, Menteşeoğulları ve Saruhanoğulları'na son verdi.
• Venedikle ilk deniz savaşı ( Çalıbey Savaşı ) yapıldı.
• Bu savaş Osmanlının deniz gücünün Venedikle yarışamadığını gösterdi.
• Mustafa Çelebi ( Düzmece Mustafa ) isyanı ile uğraşıldı.

Not: Mustafa çelebi hem Mehmet Çelebi hem de 2. Murat döneminde isyan etmiştir. 2. Murat idam ettirmiştir.

Not: Osmanlı tarihinin dini nitelikli ilk toplumsal ayaklanması " Şeyh Bedrettin isyanı" yaşandı.

2.Murat

• Anadolu Türk Siyasi birliğini geniş ölçüde tekrardan sağladı.
• Macarla yapılan savaş sırasında Karamanoğulları isyan etmesi üzerine 2. Murat Macarlar ile Kuruluş dönemi en kötü anlaşması kabul edilen " Edirne- Segedin Antlaşması" imzaladı.
• Bu antlaşmaya göre Osmanlı devleti 10 yıl boyunca Macarlar ile savaşmayacak ve aldığı yerleri geri verecektir. 
• Karamanoğulları isyanı bastırıldıktan sonra 2.Murat tahtını 12 yaşındaki 2. Mehmet ( Fatih Sultan Mehmet)'e bıraktı.
• 1444-Varna Savaşı: Haçlılar ile yapıldı ve kazanıldı. 2. Murat bu savaşa " Serdar-ı Ekrem" unvanı ile çıktı.
• 1446- İlk yeniçeri isyanı olan " Buçuktepe İsyanı" çıktı. Bu isyan üzerine 2.Mehmet tahtı tekrar babasına bıraktı.
• 1448- 2. Kosova Savaşı: Balkanlar kesin Türk yurdu haline geldi. Tarihte Miryakefalon Savaşı'na benzetilir.
• 2. Murat aynı zamanda " Hayır Babası" ve " Koca Murad" olarak anılır.