Anadolu ( Türkiye ) Selçuklu Devleti ( 1075-1358 )

 Anadolu ( Türkiye ) Selçuklu Devleti ( 1075-1358 )

Anadolu ( Türkiye )Selçuklu Devleti(1075-1358 )

• 1075’te İznik’te Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından kuruldu.
• 1.Kılıçarslan zamanında 1.Haçlı Seferleri sonunda merkezi İznik’ten Konya’ya taşındı.
• Zamanla Danişment, Saltuklar, Mengücekler, Artuklara son vererek siyasi birliği sağladı.
• 2.Kılıçarslan zamanında 1176 yılında Bizans ile Miryakefalon ( Kumanlı- Yurttutan) Savaşı yapıldı ve kazanıldı. Bu savaş sonucunda Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan atma umudu sona erdi.
• Gıyaseddin Keyhüsrev; Samsun ve Antalya’yı
• İzettin Keykavus; Sinop’u
• Alaadin Keykubat; Alaiye ve Suğdak Limanı’nı aldı.
• Sigortacılık Sistemi başlatıldı.
• Yeni ticaret yolları açıldı ve yolların güvenliği sağlandı.
• Anadolu’da siyasi birlik sağlandı.
• Kervansaraylar yapıldı.
• %1 oranında gümrük vergisi düşürüldü. ( Kıbrıs Krallığı ve Venedikler )

Not: Kervansaraylar Ribatların devamıdır. Önceleri stratejik noktalara güvenlik sağlansın diye yapılırken zamanla tüccarların konakladığı yer haline gelmiştir.

Not: Kervansarayların şahsa ait ve ücretli olanına “ Han “ denir.

• 1230 yılında Harzemşahlar ile yapılan “ Yassıçemen Savaşı “ kazanıldı.
• 1240-42 yılları arası “ Baba İshak İsyanı” çıktı.
• 1243 tarihinde İlhanlılar ile “ Kösedağ Savaşı “ yapıldı ve kaybedildi.

Kösedağ Savaşı’nın Sonuçları

• Anadolu’da Türk siyasi birliği bozuldu. (2. Türk devletleri kuruldu )
• Anadolu Selçuklu Devleti İlhanlılar’a bağımlı hale geldi.
• Anadolu İlhanlılar tarafından tahrip edildi.
• Anadolu’ya Türk göçü arttı. ( Olumlu sonucu )

Dikkat: 1243- Kösedağ Savaşı ve 1402- Ankara Savaşı ortak yönü; Anadolu Türk siyasi birliğinin bozulmasıdır.

Kösedağ Savaşı Sonrasında Anadolu’da Kurulan 2. Türk Devletleri

Osmanoğulları ( Söğüt- Domaniç ) : Denizcilik yok

Karamanoğulları ( Karaman- Larende- Konya) : Denizcilik yok, Osmanlı devletini en çok uğraştıran devlettir. Kendisini Anadolu Selçuklu Devleti’nin devamı olarak görmüştür. 1277 yılında Karamanoğlu Mehmet Bey Türkçeyi resmi dil ilan etmiştir.

Karesioğulları ( Balıkesir- Çanakkale ): Denizcilik var, Osmanlı Devleti’ne katılan ilk beyliktir.

Dulkadiroğulları ( Maraş ) : Denizcilik yok, Osmanlıya katılan son beyliktir.

Hamitoğulları ( Isparta- Antalya- Eğirdir ): Denizcilik var, Osmanlı’ya para ile katılan beyliktir.

Germiyanoğulları ( Kütahya ) : Denizcilik yok, Osmanlı’ya çeyiz veya vasiyet yoluyla katılan beyliktir.

Aydınoğulları ( Aydın ) : Denizcilik var

Menteşeoğulları ( Muğla ) : Denizcilik var

Candaroğulları ( İsfandiyaroğulları – Sinop- Kastamonu- Samsun): Denizcilik yok

Eretnalar ve Kadı Burhaneddin ( Sivas- Tokat- Rize ): Denizcilik yok

Saruhanoğulları ( Manisa ): Denizcilik var

Sahipataoğulları ( Afyon ): Denizcilik yok,

Eşrefoğulları ( Beyşehir ) : Denizcilik yok

Taceddinoğulları ( Niksar ve Canik) : Denizcilik yok

Pervanoğulları ( Sinop ve Bafra ): Denizcilik var

Anadolu Selçuklu Devleti Kültür ve Medeniyet

a . Devlet Yönetimi

Hükümdar Sembol ve Unvanları

Semboller; Büyük Selçuklu Devleti ile aynıdır.

Unvanlar; Keykavus, Keyhüsrev, Keykubat, Rükneddin

Not: Farsçada “key” kelimesi sultan ya da padişah anlamına gelir.

Divan-ı ala: Anadolu Selçuklu Devleti’ne en önemli divandır.

Divan-ı Pervane: İkta topraklarının dağıtımından sorumludur. ( Osmanlı’daki karşılığı nişancı )

Divan-ı Berid: Posta teşkilatı

Reisül Bahr: Donanma komutanı

b. İlim İnsanları ve Eserleri

Hz. Mevlana: Mesnevi ve Kebir

Hacı Bektaş-ı Veli: Makalat

Yunus Emre: Riseleddün-i Nushiyye ve Divan

Aşık Paşa: Garipname

Muhyiddin Arabi: Vahdet-i Vücud

Hacı Paşa: Anadolu’ nun İbni Sina’sıdır.

Ravendi: Selçuklu Tarihi

Gülşehri: Mantıkut Tayr ( Feriüddin Attar )

Hoca Dehhani: Selçuklu Şeyhnamesi

c. Ekonomi

Ahilik Teşkilatı:

• Kurucusu Mahmut Bin Ahmed el Hoy’dur. Esnaf teşkilatı kurucusudur. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında teşkilatın Kayseri’de temeli atıldı.
• Letaif-i Hikmet adındaki eserinde bu teşkilatın özelliklerinden bahsedildi.
• Gayrimüslimler alınmamıştır. Bunun üzerine Avrupa’da da Gild ve Hansa adındaki teşkilata Müslümanlar alınmadı.
• Kırşehir, Konya, ve Kayseri merkezlidir.
• Narh Kesme uygulaması vardır.
• Başında bulunanlara Şeyh ya da Pir denir.
• Tüm esnaflar Fütüvvetname’ye uyar.
• İhtiyaca göre kaliteli mal üretilir.
• Mesleki usta-kalfa-çırak üçgeninde kişiler yetiştirir.
• Esnaflar arasında dayanışmayı artırır.
• Orta sandıkta belirli bir miktar para toplanır.
• Cihata katılır.
• Fatma bacı tarafından “ Bacıyan-ı Rum” teşkilatı kurulmuştur.

Not: İlk bakır parası ( 1. Mesut ), ilk altın para ( 2. Kılıçarslan )

4. Mimari ve Sanat

Danişmentliler: Kayseri Ulu Camii, Yağıbasan Medresesi ( Tokat- Niksar)

Saltuklular: Micingard Kalesi, tepsi minare, üç kümbetler, mama hatun türbesi, kale cami

Mengücekler: Divriği Ulu Camii

Artuklar: Hasankeyf ve Malabadi Köprüsü

Not: Bu eserleri bilmek gerekir.

Anadolu Selçuklu Devleti eserleri örneği; Sivas gök medrese, çifte minareli medrese ( sivas ), Erzurum çifte minareli medrese, Afyon ulu camii, Kırşehir Caca bey medresesi, Konya Beyşehir Kubadiye Sarayı

Not: Trabzon, İstanbul, Bursa ve Edirne’de yapılan bütün eserler Osmanlı Devleti’ne aittir. Ayrıca eserlerde “ yeşil, haseki, paşa, sultan, ağa, çelebi” kelimeleri varsa Osmanlı’ya aittir.

İlk Türk İslam Kültür ve Medeniyet konusu için linke tıklayın.